Zamek Sobień (ruiny) w Monastercu
Lokalizacja: (RLS) woj. podkarpackie, pow. leski, gmina Lesko
Zamek z XIV wieku. Między miejscowościami Załuż i Monasterzec na wierzchołku wzgórza, na prawym brzegu Sanu wznoszą się pozostałości murowanego zamku. Ruiny były przedmiotem licznych prac badawczych, jednak nie wszystkie aspekty historii zamku oraz jego rozwoju przestrzennego zostały dogłębnie poznawane. Prace archeologiczne przeprowadzono w latach 1938-39 oraz 1965-74 pod kierownictwem T. Żurowskiego. Dorywcze prace sondażowe prowadzili między innymi A. Żaki oraz J. Janowski. Badacze genezę warowni wiążą z fundacjami Kazimierza Wielkiego, jednak źródła na ten temat milczą. Zamek nie pojawia się w dwóch najobfitszych w wiedzę o fundacjach Kazimierza Wielkiego źródłach kronikach Jana z Czarnkowa i Jana Długosza. Po roku 1389 warownia została przekazana przez króla Władysława Jagiełłę zasłużonym dla Królestwa Kmitom herbu Szreniawa. Warownia jednocześnie zmieniła swoją funkcję będąc od tej pory siedzibą rodową. Możliwe, że zamek przestał funkcjonować już po 1474 roku kiedy to całe Podkarpacie zostało spustoszone w wyniku najazdu węgierskiego. Fakt ten nie ma jednak potwierdzenia w przekazach historycznych dlatego przyjmuje się go jako niepewny. Na początku XVI wieku Kmitowie jednak wynieśli się z dotychczasowej siedziby a nową rezydencję założyli w Lesku. Warownia została ukształtowana w ostatecznej postaci na przełomie XIV i XV wieku przez Kmitów.
Założenie zamkowe posadowione na planie nieregularnego czworoboku miało wymiary 49/29/28/31 m. Przy kurtynie południowo wschodniej ulokowano skrzydło mieszkalne wymiarów 12/31 m, z układem trzech pomieszczeń. W narożniku północno zachodnim założenie wyposażone było w czworoboczną wieżę o wymiarach 7,1/7,8 m. Wcześniejsza wieża, istniejąca w połowie XIV wieku, wysunięta była poza lico murów obwodowych i miała wymiary 4,5/7,0 m. Główny wjazd do zamku prowadził od północnego wschodu, gdzie również zlokalizowane było podzamcze. Obecnie zamek funkcjonuje jako trwała ruina.
Umieszczone zdjęcia wykonano: październik 2020
Ilość zdjęć: 72